Aftrapsessie evaluatie stelsel monumentenzorg
Afgelopen 12 mei vond er een aftrapsessie plaats om het financieringsstelsel van de monumentenzorg, waaronder ook de Subsidie Instandhouding Rijksmonumenten (SIM) valt, te evalueren. De bijeenkomst was op initiatief van OCW en in overleg met de FIM georganiseerd op het kantoor van Hendrick de Keyser in Amsterdam. Het idee van de sessie was om in een open gesprek te ontdekken wat we als sector willen behouden, wat de knelpunten zijn en op welke onderdelen het stelsel beter kan functioneren, vanuit de optiek van de FIM-achterban.
In het eerste uur werden de knelpunten vanuit de verschillende deelsectoren zonder
taboe op tafel gelegd. Bijvoorbeeld dat de toename van kennis over het onderhoud en beheer – een positief aspect – leidt tot een grotere instandhoudingsbehoefte en daarmee ook tot meer kosten. Ook de tomeloze inzet van vrijwilligers werd als zeer positief ervaren, maar ook als een risico: als deze mensen wegvallen dan is het lastig om de kennis en kunde te continueren. Een ander vraagstuk was de zaagtandbeweging tussen instandhouding en restauratie, als gevolg van het afwijzen van SIM-aanvragen waardoor er gaten vallen in onderhoudsplannen wat uiteindelijk weer leidt tot een grotere restauratiebehoefte. Met als lange-termijn-resultaat een inefficiënte omgang met de (financiële) middelen. Hoe kan het stelsel zorgen voor meer continuïteit en zekerheid op de langere termijn voor eigenaren? Met name voor grote monumenten geldt dat de SIM-cyclus van zes jaar te kort is voor langjarige onderhoudsplannen.
In het tweede uur werd er gesproken over het onderwerp verduurzaming. Een belangrijke vraag is in hoeverre monumenten aangepast mogen worden om te verduurzamen en welke kaders en richtlijnen de overheid hiervoor opstelt. Er zit een inherente tegenstrijdigheid tussen het conserveren en onderhouden van historische gebouwen en deze ingrijpend aan te passen om ze toekomstbestendig te maken. Tegelijkertijd hebben de verduurzaming van de erfgoedsector en de gevolgen van klimaatverandering een grote impact op onze omgang met monumenten, zowel op de korte als lange termijn. Het huidige stelsel houdt hier onvoldoende rekening mee. Meer visie vanuit de overheid op dit vraagstuk is dan ook gewenst: hoe gaan we versnellen op duurzaamheid, zonder de essentie van het gebouwde erfgoed uit het oog te verliezen maar ook het toekomstig gebruik van monumenten te kunnen waarborgen?
De FIM gaat in het najaar per deelsector een vervolgsessie organiseren waarin meer in detail en sectorspecifiek de noden en wensen met betrekking tot het financieringsstelsel zullen worden besproken.
Het FIM-bestuur zal de leden op de hoogte houden van deze vervolgsessies.